RYZYKOSKOP

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM

Na tak postawione pytanie można odpowiedzieć krótko: tak — ale nie automatycznie. Wdrożony system zarządzania ryzykiem (Risk Management, RM) podnosi wartość przedsiębiorstwa wtedy, gdy jest skuteczny, zintegrowany ze strategią, nastawiony na mierzalne rezultaty i nie zbiurokratyzowany.

Przyjrzyjmy się argumentom:

a) Stopa dyskontowa i premia za ryzyko
Wycena firmy metodą DCF (jedna z podstawowych metod wyceny) opiera się na dyskontowaniu przyszłych przepływów pieniężnych (cashflows) stopą procentową R uwzględniającą ryzyko: 

Stopa dyskontowa R  =  stopa wolna od ryzyka + premia za ryzyko

Z kolei uproszczony wzór na wartość firmy to: 

wartość firmy = suma CashFlow_t / (1 + R)^t.         (t oznacza rok obrotowy) 

Jak widzimy, stopa dyskontowa R znajduje się w mianowniku, więc im mniejsza stopa dyskontowa tym większa wartość firmy. 
Skutecznie wdrożony system zarządzania ryzykiem zmniejsza ryzyko firmy co skutkuje niższą premią za ryzyko (w porównaniu z identyczną firmą ale bez wdrożonego systemu zarządzania ryzykiem). W efekcie stopa dyskontowa R (jako suma stopy wolnej od ryzyka i niższej premii za ryzyko) jest niższa. W konsekwencji wartość przedsiębiorstwa rośnie. 

Zerknijmy na przykład uproszczony ilustracyjny: 

Firma generuje trwały wolny CF = 10 mln. Załóżmy że stopa wolna od ryzyka wynosi 4% zaś premia za ryzyko (brak systemu zarządzania ryzykiem) wynosi 6%. W takim wypadku R = 10% zaś wartość firmy wynosi = 10 / 0,10 = 100 mln. Jeśli dzięki skutecznie wdrożonemu systemowi zarządzania ryzykiem premia za ryzyko spada o 1 punkt procentowy, wówczas R spada do 9% zaś wartość firmy = 10 / 0,09 ≈ 111,11 mln — wzrost ≈ 11,11 mln, czyli +11,11%. 

Jak widzimy spadek ryzyka związanego z firmą wpływa na wzrost wartości. Oczywiście powyższy przykład jest mocno uproszczony, tym nie mniej pokazana zasada ma zastosowanie w praktyce. Im niższa premia za ryzyko tym wyższa wycena firmy.

Oczywiście systemy zarządzania ryzykiem są jednym z elementów wpływających na premię za ryzyko wykorzystywaną przy wycenie firmy. Tym nie mniej wniosek jest jak najbardziej prawdziwy: jeśli porównamy dwie identyczne firmy (ta sama skala działania, branża, zatrudnienie, itp.) różniące się tylko tym, że jedna ma skutecznie wdrożony system zarządzania ryzykiem zaś druga nie, to ta która ma wdrożony system będzie miała większą wartość rynkową.

b) Zmienność przyszłych cashflow
Inwestorzy płacą nie tylko za oczekiwane przyszłe CF, ale też uwzględniają ryzyko ich zmienności. Skuteczny system zarządzania ryzykiem, który obniża zmienność CF (np. zabezpieczenia walutowe, dywersyfikacja dostaw, kontrola jakości, monitoring odbiorców), zmniejsza prawdopodobieństwo skrajnych negatywnych zdarzeń — spadków przychodów czy dużych jednorazowych strat. W efekcie (zobacz wzór z części a) licznik ułamka ma stabilniejszą wartość, pozbawioną ryzyka potencjalnych spadków, co w konsekwencji oznacza większą wartość przedsiębiorstwa. Dodatkowo, mniejsza zmienność przyszłych przepływów pieniężnych przekłada się na niższe prawdopodobieństwo kosztownych restrukturyzacji i ew. bankructwa, a więc również na ogólne zmniejszenie ryzyka

c) Dostęp do kapitału i koszt długu
Dobre systemy RM poprawiają relacje z kredytodawcami i agencjami ratingowymi, co może obniżyć marżę kredytową i wydłużyć przyznawane terminy spłaty. Wdrożony system RM może być wręcz elementem koniecznym do otrzymania finansowania – w końcu instytucji udzielającej finansowania zależy na bezpieczeństwie inwestycji, a jak widzieliśmy w pkt b, system RM pozwala oczekiwać zmniejszenia prawdopodobieństwa wpadnięcia firmy w poważne kłopoty. Niższy koszt długu oznacza wyższe CF – a to oczywiście podnosi wartość firmy. Ponadto firmy z przejrzystym RM częściej uzyskują dostęp do tańszych źródeł finansowania (np. linie kredytowe, emisje obligacji) i warunków lepszych niż konkurenci z podobnych sektorów.

d) Operacyjna odporność, reputacja i zgodność regulacyjna
Systemy RM zmniejszają negatywne skutki przerw w dostawach, minimalizują ryzyko wystąpienia wypadków, kar regulacyjnych czy kryzysu wizerunkowego. Mniejsze prawdopodobieństwo strat operacyjnych przekłada się na stabilniejsze marże i wyższe, stabilniejsze CF. Z kolei brak zgodności regulacyjnej (niespełnianie wymogów nakładanych przez różne przepisy, być może z prostej niewiedzy o ich istnieniu) to ryzyko kar, utraty przywilejów czy licencji  a także ryzyko dla reputacji i pozytywnego wizerunku. Reputacja zaś to kapitał niematerialny — klienci, dostawcy i pracownicy wolą partnerów przewidywalnych i odpowiedzialnych, co zwiększa/stabilizuje przychody i obniża koszty (np. rotacji pracowników).

e) Możliwości rozwoju strategicznego
Skuteczny system zarządzania ryzykiem nie tylko chroni przed stratami, ale też umożliwia podejmowanie odważniejszych decyzji rozwojowych. Firma, która potrafi identyfikować i kontrolować swoje kluczowe ryzyka, może bezpieczniej wejść na nowe rynki, realizować innowacyjne projekty czy przeprowadzać fuzje i przejęcia. W praktyce RM nie ogranicza więc ambicji, lecz je wspiera — pozwala zarządowi i inwestorom koncentrować się na wzroście, wiedząc, że najważniejsze zagrożenia są pod kontrolą. Dzięki temu systemy RM zwiększają nie tylko bezpieczeństwo, ale też potencjał długoterminowej wartości przedsiębiorstwa.

Uwaga na koszty i pułapki
RM kosztuje — administracyjnie i kapitałowo. Nadmierna biurokracja, paraliż decyzyjny czy nadmierne zabezpieczanie pozycji finansowych (hedge) mogą zredukować elastyczność i ograniczyć pozytywne efekty systemu zarządzania ryzykiem. Kluczowe jest więc podejście proporcjonalne: identyfikacja najbardziej materialnych ryzyk, wycena ich wpływu na CF i dobór instrumentów RM o pozytywnym stosunku koszt–korzyść. Należy też unikać pułapki związanej z nadmiernym epatowaniem ryzykami – w działalności biznesowej jest wiele czynników ryzyka. Wiele z nich należy zaakceptować – inaczej nie można by było prowadzić działalności. Kluczowa jest jednak rozsądna analiza i odpowiednie decyzje dotyczące jakich ryzyk unikać, jakie zmniejszać, a jakie akceptować.

Konkluzja
Systemy zarządzania ryzykiem zwiększają wartość firmy, gdy są: zintegrowane ze strategią i skutecznie wdrożone w skali całej firmy, proporcjonalne kosztowo i dostosowane do skali działalności a także komunikowane rynkowi (transparentność). Dobrze wdrożony RM obniża stopę dyskontową, zmniejsza zmienność przepływów, poprawia dostęp do kapitału i chroni zasoby niematerialne — a to razem przekłada się na trwały wzrost wartości przedsiębiorstwa.

+48 602 674 863

biuro@ryzykoskop.pl

Kontakt

Menu